Bu bölümdeki soru ve cevapların hepsini .pdf formatında bir doküman olarak bilgisayarınıza kaydetmek isterseniz lütfen tıklayınız.
Yaz lastiklerinin malzemesi 7 °C'ın altındaki sıcaklıklarda sertleÅŸtiÄŸi için yola tutunması azalmaktadır.Kış lastiklerinin ise, özel profillerinin yanısıra, üretildikleri Silica esaslı malzeme daha yumuÅŸaktır ve 7 °C'ın altındaki soÄŸuk hava ÅŸartlarında kuru asfalt, kar ve buzda tutunmayı artırmaktadır.
Kış Lastiği ile ilgili RMA (Rubber Manufacturers Association) ve ASTM şartlarını sağlayan lastikler yukardaki sembolü kullanabilirler.
"Bu sembolü taşıyan lastikler Kış Lastiğidir"diyebiliriz.
FREN özelliğinin yanında ÇEKİŞ özelliği de artırılmış Kış Lastiği 'dir. RMA (Rubber Manufacturers Association)'un tanımlamasına ve ASTM 'nin test metoduna göre kış şartlarını temsil eden kaygan bir yolda yapılan çekiş kuvveti testinde "referans lastiğin" çekiş kuvvetinden en az %10 daha fazla çekiş kuvveti sağlayan lastikler Kış Lastiği sembolünün yanında M+S veya M S veya M/S işaretleri taşıyabilmektedirler. Aşağıdaki sembolleri birarada taşıyan lastiklere M+S Kış Lastiği diyebiliriz:
HAYIR!
Her ne kadar İngilizce konuşulan ülkelerde, örneğin ABD'de, isim olarak "Snow Tyre"kullanılsa da "Kar Lastiği" diye ayrı bir Lastik sınıfı yoktur. Kış Lastiği yerine "Kar Lastiği" denilmesi doğru değildir. Kış Lastiğine "Kar Lastiği"yakıştırması "sadece kar üzerinde kullanılabilen"veya "kar üzerinde Kar Zinciri kullanılmasını gerektirmeyen"gibi yanlış anlamalara neden olmaktadır. Öte yandan bazı, genellikle ucuz, Kış Lastiği markalarının kar üzerindeki sonuçlarının diğer rakip markalardan daha iyi, fakat kuru ve ıslak yolda belirgin şekilde kötü olması, bu zayıflığı olan lastiklerin "Kar Lastiği" olarak satılması bir "Pazarlama Stratejisi" olarak da değerlendirilebilir.
"Dört Mevsim Lastiği" olarak da bilinen M+S lastikleri ( M = Mud = Çamur S = Snow = Kar ) Çamur ve Kar üzerinde daha iyi sonuç almak için üretilmiş, ancak bu ek özelliklerinin standardı olmayan lastiklerdir. Bu harfleri taşıyan lastiklerin hangi şartları sağladığı belli değildir. Yolüstü ve Yoldışı şartlarda gitmesi beklenen 4x4 SUV araçların fabrika çıkışı lastikleri genellikle M+S lastikleridir.
HAYIR!
M+S lastikleri ancak Kış Lastiği sembolünü taşıyorsa M+S Kış Lastiği olarak değerlendirilebilir. Kış lastiği sembolünü taşımayan M+S lastiklerinin kar üzerinde fren mesafelerinin yaz lastiklerinden daha kısa, ancak kış lastiklerinden daha uzun olduğu saptanmıştır. "Kış Lastiği" sembolünü taşımayan M+S "Dört Mevsim Lastikleri" nin kışın iyi bir Kış Lastiği, yazın da iyi bir Yaz Lastiği olamıyacağımutlaka bilinmelidir.
Eski düzenlemeye kıyasla daha doğru bulunmasına karşın, Alman Trafik Güvenliği kuruluşları bu kararı yetersiz bulduklarını açıkladılar. Bu kararın alınmasında M+S lastiğini fabrika çıkışı standart lastik olarak kullanan 4x4 SUV araçların etkili olduğu düşünülmektedir.
RİSK YÖNETİMİ AÇISINDAN YANLIŞ !
Kış Lastiği Risk Yönetimi, Kar Zinciri Kriz Yönetimi dir.
Ne kadar çok Risk Yönetimi, o kadar az Kriz Yönetimi.
Kış Lastiği, kışın kar yağsın yağmasın düşük sıcaklıklarda aracın
yola tutunmasını artırmakta, aşırı buzlanma olmadığı sürece
aracın kar üzerinde gitmesine ve durmasına olanak vermektedir.
Özellikle kuru yoldan kaygan yollara (Köprü ve Viyadük üstünde buzlanma veya siyah buz vs) ani girişlerde aracı yolda tutabilmektedir. Yani Kış Lastiği riskleri azaltmaktadır.
Yaz Lastiği ise aynı şartlarda ve özellikle ani zemin değişikliklerinde aracı yolda tutamamaktadır.Kış Lastiğine göre çok daha erken ve sık Kar Zinciri takma ihtiyacı duymakta,zincir takıldığında yavaş gitmek ve kuru zeminde ise çıkarılmak zorundadır.
HAYIR !
Kış lastikleri dört tekerleğe de takılmalıdır, çünkü aracın en kısa mesafede durması hareket edebilmesinden daha önemlidir. İyi bir fren performansı
ve kararlılık için 4 tekerlekte de Kış Lastiği şarttır.
HAYIR !
Karayolları Trafik Kanunu'nda "Kış Lastiği" yer almamaktadır, ancak 30.maddede yeralan ;
"Araçların, esasları yönetmelikte belirtilen şekilde ve tarzda teknik şartlara uygun durumda bulundurulması zorunludur"
cümlesi ilgili Yönetmelikte yeterli bilgi olmadığı için Trafik Polisi ve Trafik Jandarmasına;
"kışın bazı kaygan yollarda Kış Lastiği yeterlidir,zincir istenmeyebilir "
şeklinde yorum yapma sorumluluğu yüklemektedir.
Kışın sıcaklığın 7 °C'ın altında geçtiği yerlerde Ambulans,İtfaiye, Belediye araçları, Polis,Jandarma, Okul servisi, Taksi gibi görev araçlarına ve tabii ki Şehiriçi- ve Şehirlerarası Yolcu Otobüslerine kar yağmadan, yollar buz tutmadan, henüz kışın başında iken Kış Lastiği takılmalıdır. 8 Kasım 2012 tarihinde yapılan son düzenlemeye göre bu araçların 1 Aralık - 1 Nisan arası Kış Lastiği takmaları zorunludur.
EVET ! ZORUNLUDUR !
Karayolu Trafik Kanunu ve ilgili Karayolu Trafik Yönetmeliği gereği
Karlı ve buzlu yollarda "bir takım Kar Zinciri bulundurulması" zorunludur.
Bu zorunluluk Yaz veya Kış Lastiği takmış tüm araçlar için geçerlidir.
TAKILABÄ°LÄ°R!
1) Trafik yetkililerinin talebi durumunda,
Kış Lastiği takılı araçlara ne zaman Kar Zinciri takılması gerektiği Trafik Polisi ve Trafik Jandarmasının yetkisinde olmakla birlikte, zorunluluk olmaksızın bu sorumluluk öncelikle sürücülerin üzerindedir. Karlı yollarda Trafik yetkilileri Yaz Lastiği takılı araçlardan Kar Zinciri takmalarını isterken, Kış Lastiği takılı araçlardan bunu istemeyebilirler. Kış Lastiği takılı olduğu görülmesine karşın, Trafik yetkilileri Kar Zinciri takılmasını isterse, sürücülerin kesinlikle bu karara uymaları gereklidir.
2) Kış lastiğinin yetersiz kaldığı karlı veya buzlu yollarda özellikle
yokuş aşağı inişlerde aşağıdaki deneme yapıldığında sonuç
olumsuzsa;
- aracın hızı ve vitesi o şekilde seçilmelidir ki, gaz pedalı
bırakıldığında araç blokajsız yavaşlamalı, gaza basıldığında
patinajsız hızlanmalıdır.
3) Araç hızı düşürülmesine karşın aşağıdaki durumlar devam
ediyorsa;
Fren sırasında ABS'nin,
Gaza basıldığında ASR'nin ve
Dönemeçlerde ESP'in kendiliğinden
çok sık devreye girmesi
sınır değerlere de çok sık ulaşıldığı anlamına gelir.
Tehlikeli durum oluşmadan araç üreticisinin tanımladığı tekerleklere Kar Zinciri takılmalıdır.
Kolay teşhis için Kış Lastiği sembolü çıkmaz beyaz kalem ile boyanabilir.
EVET !
ABS fren, ASR ise çekiş güvenliğini arttıran teknik üstünlüklerdir,
ancak ABS/ASR fizik kurallarını,yani tekerlekle yol arasındaki sürtünme katsayısını, değiştiremez, kötü lastiklerle buzda fren mesafesini kısaltamaz.
ESP ise hareket sırasında sürücünün istediği hareket çizgisinden çıkma
eğilimi gösteren aracı, sürücünün istemi dışında, frenleri tek tek kullanarak, aracın tekrar sürücünün istediği hareket çizgisine girmesini sağlayan
kararlılığı artıran bir elektronik denetim sistemidir. Yukarda sayılan tüm Elektronik Güvenlik ve Çekiş Sistemlerinin başarısı ve doğru çalışabilmeleri için lastiklerin yola iyi tutunmaları şarttır. Kışın bu araçlar da Kış Lastiği kullanmalıdır.
EVET!
Yaz lastikleriyle donatılmış dört tekerden çekişli (4x4) bir araç kar üzerinde rahatlıkla kalkış yapabilmekte ve kısa sürede yüksek hızlara çıkabilmektedir, fakat fren sırasında durma mesafesi aşırı uzamaktadır yani; "gittiği gibi" duramamaktadır. Bunun çok basit bir nedeni vardır fren sırasında tüm araçlar dört tekerlekten fren yapmaktadır, yani araçlar eşittir.
Yaz lastiği ile kar veya buz üzerinde araç kullanmak isteyen (özellikle 4x4)
araç sahiplerine (Kış Lastiği veya zincir takmak dışında) tavsiyemiz bundan vazgeçmeleri, kendilerinin ve başkalarının can ve mal güvenliğini tehlikeye sokmamalarıdır.
Çünkü dört tekerden çekişli ve elektronik güvenlik donanımlarına sahip araçlar karlı yollarda, iki tekerden çekişli araçlara göre çok daha çabuk hızlanabilmekte, daha yüksek hızlara ve fiziksel sınırlara ulaşabilmekteler, ancak fren sırasında tüm araçlar eşit durumda oldukları için "gittiği gibi" duramamaktadırlar.
EVET ! ZORUNLUDUR !
Karayolu Trafik Kanunu ve ilgili Karayolu Trafik Yönetmeliği gereği
Karlı ve buzlu yollarda "bir takım Kar Zinciri bulundurulması" zorunludur.
Bu zorunluluk Yaz veya Kış Lastiği takmış, 4x4'ler dahil, tüm araçlar için geçerlidir.
FREN AÇSINDAN KIŞ LASTİKLİ ÖNDEN ÇEKİŞLİ ARAÇ !
Kış Lastikleriyle donatılmış önden çekişli bir aracın Yaz lastikleriyle donatılmış dört tekerden çekişli 4x4 bir araca göre daha güvenli olduğunu herhalde pek azımız biliyordur. Bunun çok basit bir nedeni vardır
Fren sırasında bütün araçlar dört tekerden fren yaptıkları için eşittirler.
Yaz lastikleriyle donatılmış 4x4 bir araç "gittiği gibi" duramamakta yani fren sırasında fren mesafesi aşırı uzamaktadır. Öte yandan dört tekeri de Kış lastikleriyle donatılmış tek dingilden çekişli bir araç "gittiğinden daha iyi" durabilmektedir.
EVET ! Üç kez.
4 Mart 2005'de FRENTEKNİK Test Laboratuvarı ve OLTAŞ / CONTINENTAL tarafından ABS test pisti üzerinde (k=0.2 kara yakın sürtünme katsayısı)
80 km/h hızda yapılan karşılaştırma testinde:
kış lastikleri ile 65 m
yaz lastikleri ile 80 m fren mesafesi ölçülmüştür.
25 Ocak 2006'da İETT, kışlastiği.com ve FRENTEKNİK Test Laboratuvarı tarafından karlı zemin üzerinde İETT 'ye ait MAN belediye otobüsleriyle
50 km/h hızda yapılan karşılaştırma testinde:
kış lastikleriyle 43 m
yaz lastikleriyle 63 m fren mesafesi ölçülmüştür.
31 Mart 2006'da GOOD YEAR, kışlastiği.com, HED AKADEMİ ve
FRENTEKNİK Test Laboratuvarı işbirliği ile yapılan
"OKUL SERVİSLERİ İÇİN KIŞ LASTİĞİ - YAZ LASTİĞİ KARŞILAŞTIRMASI"
60 km/h hızda yapılan karşılaştırma testinde:
Yaz lastikleriyle ........................................ 67 m
Kış lastikleriyle ......................................... 38 m
Önde Yaz, arkada Kış Lastikleriyle ........ 52 m
fren mesafesi ölçülmüştür.
Yeni Kış Lastiği takıldıktan sonra;
Kuru yol üzerinde 200 - 300 km "Yüzey Alıştırması" yapılması,
"Yüzey Alıştırması" sırasında yüksek hızlara çıkılmaması, ani fren yapılmaması, dönemeçlere hızlı girilmemesi,
"Yüzey Alıştırması" yapılmadan Kar üzerinde kullanılmaması,
gereklidir.
Kuru yol üzerinde "Yüzey Alıştırması" yapılması gereğinin nedeni Kış Lastiği üretim sürecinde lastiğin lamellerinin kalıptan kolay ayrılabilmesi için Silica bazlı bir "Kalıptan ayırma yağı" kullanılması ve bu yağın lastiğin istenen tutunmayı sağlayabilmesi için temizlenmesi gereğidir. Geniş tabanlı Kış Lastikleri için "Yüzey Alıştırması" süreci daha da önemlidir.
Bir lastiğin taşıyabileceği yükü (kg) gösterir.
Araç üreticisi çeşitli emniyet faktörlerini de gözönüne alarak ürettiği araca takılacak lastiklerin "Yük Sınıfı" nı belirler. Bir araca sonradan Standart Lastiğin "Yük Sınıfı" nın altında lastik takılamaz.
YÃœK SINIFI (YS) TABLOSU LOAD INDEX (L I ) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
YS / kg |
YS / kg |
YS / kg |
YS / kg |
YS / kg |
YS / kg |
YS / kg |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
KESÄ°NLÄ°KLE HAYIR !
Çünkü, fabrika çıkışı araca takılan yaz lastiğinden daha düşük Yük Sınıfı olan bir Kış Lastiği, araç fazla yük taşımasa bile teknik açıdan büyük bir risk taşımaktadır. Bir kaza sonrası Bilirkişi veya Sigorta Ekspertizi incelemesi sırasında bu saptanırsa lastiği takan servis sorumlu tutulur ve sigorta tazminatı ödenmez.
KESÄ°NLÄ°KLE YANLIÅž!
Kış ve Yaz lastiklerinin hava basınçları "kesinlikle" Lastik ve Araç üreticisinin verdiği değerler olmalıdır. Öte yandan düşük basınç durumunda sanıldığı gibi yola tutunma artmamakta, lastiğin yola tutunmayı artıran profilleri yetersiz basınçtan dolayı işlevsiz kalmaktadır. Genel inanışın tersine hava basıncının istenen değerden 0.1 - 0.2 bar daha yüksek basılmasının Kış Lastiğinin tutunmasını artırdığı saptanmıştır.En son olarak, lastik basıncının düşürülmesinin aracın dönemeç kararlılığını olumsuz etkilemenin yanında "yuvarlanma direnci"ni ve dolayısıyla yakıt tüketimini de yükselttiği unutulmamalıdır.
Bir lastiğin kullanılabileceği en yüksek hızı (km/h) gösterir.
Hız sınıfı ( Speed Index – SI ) |
N |
P |
Q |
R |
S |
T |
U |
H |
V |
W |
Y |
ZR |
İzin verilen hız (km/h) |
140 |
150 |
160 |
170 |
180 |
190 |
200 |
210 |
240 |
270 |
300 |
>240 |
Araç üreticisinin önerdiği ve standart yaz lastiğinin özelliklerine sahip Kış Lastiği takılmalıdır. Ancak üretici tarafından tavsiye verilmemişse ;
Çapı aynı ancak genişliği daha az olan kış lastikleri kullanılabilir.
- Yük Sınıfı kesinlikle aynı olmalıdır.
- Hız sınırı daha düşük bir Kış Lastiği kullanılacaksa, Kış Lastiğinin bu düşük hız sınırından dolayı,sürücü kilometre göstergesine yapıştırılacak bir çıkartma ile uyarılmalıdır.
Kış lastikleri 15 - 20 ºC sıcaklıkta karanlık, kuru ve serin bir yerde, radyatör gibi ısı kaynaklarından en az 1m uzaklıkta ve naylon gibi bir torbaya sarılarak depolanmalıdır.
Jantlı ve jantsız olarak depolandığında şunlara dikkat edilmelidir:
JANTLI : Üst üste ve yatık şekilde depolanmalıdır .
JANTSIZ : Dikine ve yanyana depolanmalı, deforme olmamaları
için lastikler peryodik olarak döndürülmelidir.
Beş yıldır. Bu süreyi geçen kış lastikleri işlevsel açıdan zayıflamaktadır.
4 X 4 X 4: Dört lastiğin dördü de aynı Marka/Model/Aşınma’da olmalıdır.
4 X 4 X 4: Dört lastiğin dördü de 4 yıldan yaşlı olmamalıdır.
4 X 4 X 4: Dört lastiğin profil derinliği 4 mm den az olmamalıdır.
1) Araç üreticisinin önerdiği ;
- Kış lastiği markası ve Tipi
- Ölçü, Yük sınıfı ve Hız Sınıfı takılmalıdır.
Bu bilgiler Kullanıcı El Kitabı veya araç üzerinde bulunmaktadır.
Aracın Yetkili Servisleri de bu konuda bilgi verebilir.
2) Araç üreticisi tarafından Kış lastiği markası ve Tipi önerisi verilmemişse, seçilecek Kış Lastiğinin aracın üzerindeki Standart Yaz Lastiği ile aşağıdaki özellikleri aynı olmalıdır ;
- Ölçü : Genişlik (mm) / Profil (%) X Jant çapı ( inç)
- Yük sınıfı : Load Index
- Hız sınıfı : Speed Index
3) Aşağıdaki durumlarda Standart Yaz Lastiği ile farklı özelliklere onay verilebilir:
- Çapı aynı ancak genişliği daha az olan Kış Lastiği kullanılabilir.
- Yük Sınıfı kesinlikle aynı olmalıdır.
- Hız Sınıfı daha düşük bir Kış Lastiği kullanılacaksa sürücü,
Kış Lastiğinin bu düşük Hız Sınıfından dolayı, kilometre
göstergesine yapıştırılacak bir çıkartma ile uyarılmalıdır.
4) Seçilen Kış Lastiğinin mutlaka;
- Üzerinde "Kış Lastiği" işaretinin olması,
- Üretim Yılı ve Ayının kontrol edilmesi,
- Garanti şartlarının öğrenilmesi,
- Aracın tüm tekerleklerine takılması gerekir. ( 4 x 4 x 4 kuralı)
5) Kış Lastiklerinin çeşitli otomobil dergileri veya kuruluşlar tarafından yapılmış testlerdeki sonuçları, fiyatlarının yanında, aşağıdaki önem sırasına göre gözönüne alınmalıdır:
- Kuru yolda fren
- Islak yolda fren
- Karda Fren
- Karda Çekiş
Kış Lastikleri kışın, kardan çok kuru ve ıslak zeminlerde
kullanılmaktadır . Sadece kar üzerinde iyi sonuç veren, kuru yolda
kötü sonuçlar veren "Kar Lastiği" iyi bir Kış Lastiği olamaz.
6) En iyi Kış Lastiği;
- Karda Fren ve Çekiş yönünden yeterli,
- Kışın kuru ve ıslak zemindeki performansı, yazın Yaz Lastiğinin
kuru ve ıslak zemindeki performansına en yakın sonuç veren
lastiktir.
7) 1 Kasım 2012 itibariyle devreye girmiş olan "Lastik Etiketi"
- uygulamasına göre 1 Temmuz 2012 tarihinden sonra üretilen lastiklerin üzerinde lastiğin üç temel özelliğini derecelendiren bir etiket olma zorunluluğu vardır: (A:en iyi G:En kötü)
- Yuvarlanma Direnci (Yakıt Tüketimi) : A,B,C,D,E,F,G
- Islak yolda tutunma ( Fren mesafesi) : A,B,C,D,E,F,G
- Gelecekteki mevzuatlara göre Gürültü: )Düşük ))Sağlıyor )))Yüksek
"Lastik Etiketi" yardımıyla iyi Kış Lastiği seçimi;
- Yuvarlanma Direnci (Yakıt Tüketimi) : C - E arasında
- Islak yolda tutunma ( Fren mesafesi) : C
- Gelecekteki mevzuatlara göre Gürültü: )) Sağlıyor
HAYIR !
Kış lastikleri ile yazın yapılan fren testleri yaz lastiklerine göre daha uzun fren mesafeleri vermiştir. Aşağıdaki örnekte yaklaşık 3m lik bir uzama görülmektedir.
Yazın 100 km/h hızda yapılan fren testinde durma mesafesi ;
Kış Lastiği ile 41 m
Yaz LastiÄŸi ile 38 m
Ölçülmüştür.
Gereğinde bu3 m lik fark hayat kurtarabilir. Bu nedenle kış lastiklerini yazın kullanmamak gerekir.Öte yandan kış lastiklerinin yaz lastiklerine göre daha pahalı olduğu da gözönüne alınacak olursa, bu kararın ekonomik olmadığı da ortadadır.
"YAZ LASTÄ°KLERÄ° YAZIN, KIÅž LASTÄ°KLERÄ° KIÅžIN KULLANILIR"
8 Kasım 2012 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan bir yönetmelik değişikliğine göre Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, otomobiller dışındaki tüm yolcu ve yük taşımada kullanılan araçlara her yılın 1 Aralık-1 Nisan tarihleri arasında Kış Lastiği takma zorunluluğu getirdi.
Otomobil sahipleri, takılması henüz zorunlu olmadığı halde, kazaları azaltacak bir Risk Yönetimi unsuru olduğu için Kış Lastiğini tercih etmelidirler.
"KIŞ LASTİĞİ RİSK YÖNETİMİDİR"