1) KIŞIN MUTLAKA KIŞ LASTİĞİ KULLANILMALIDIR:

Kışın kar yaÄŸmasa , araç 4x4 ve ABS’li bile olsa , 6-7 derecenin altındaki sıcaklıklarda kış lastiÄŸikullanılmalıdır.Bunun nedeni sadece kış lastiklerinin özel profillerinin olması deÄŸildir.Yaz lastiklerinin malzemesi düÅŸük sıcaklıkta sertleÅŸtiÄŸi için yola tutunması zayıflamaktadır.Kış lastiklerinin ise üretildikleri malzeme daha yumuÅŸaktır ve soÄŸuk hava ÅŸartlarında kuru asfaltveya karda tutunmayı artırmaktadır.Kış lastikleriyle donatılmış önden çekiÅŸli bir aracın yaz lastikleriyle donatılmış dört tekerden çekiÅŸli4x4 bir araca göre daha güvenli olduÄŸunu herhalde pek azımız biliyordur. Bunun çok basit birnedeni vardır : Yaz lastikleriyle donatılmış 4x4 bir araç “gittiÄŸi gibi durmamaktadır” yani frensırasında fren mesafesi aşırı uzamaktadır. Öte yandan kış lastikleriyle donatılmış tek dingilden çekiÅŸli bir araç “gittiÄŸinden daha iyi”durabilmektedir.AÅŸağıdaki “kar üzerinde fren nasıl yapılır?” gibi konulardaki tavsiyelerimiz yalnızca kış lastiÄŸi takmışaraçlar içindir. Yaz lastiÄŸi ile kar üzerinde gitmek isteyenlere (zincir takmak dışında) tavsiyemizbundan vazgeçmeleri ,kendilerinin ve baÅŸkalarının can ve mal güvenliklerini tehlikeye atmamalarıdır.Buzlu yollarda ise, yaz lastiÄŸi ile dört tekerlekte de zincir kullanılmalıdır.




2) KIÅžA GÄ°RMEDEN ARACIN FREN BAKIMI YAPILMALIDIR:

Yetkili servislerde binek araçların fren hidroliÄŸi kontrol edilmeli ve gerekiyorsa deÄŸiÅŸtirilmelidir.Çünkü eÄŸer hidroliÄŸin içinde nem varsa bu fren sisteminin donmasına neden olabilir.Araç hareket ettikten sonra sönmesi gereken ABS lambası yanıyorsa “ABS arızalı” anlamınagelmektedir ve mutlaka yetkili serviste onarılmalıdır.

3) TUZUN FREN DÄ°SKLERÄ°NÄ°N ÜZERÄ°NDEKÄ° OLUMSUZ ETKÄ°SÄ° BÄ°LÄ°NMELÄ°DÄ°R:

Yapılan bazı araÅŸtırmalar sonucunda, kışın buzlanmayı önlemek için yol üzerine atılan tuzundisk frenler üzerinde bir anlık frenlerin zayıflaması ÅŸeklinde olumsuz bir etkisinin olduÄŸusaptanmıştır.Diskin üzerinde biriken tuzlu suyun frene ilk basıldığında freni çok zayıflattığı ve fren mesafesiniÅŸaşılacak ÅŸekilde uzattığı saptanmıştır. Bu sorun daha sonraki frenlemelerde ortadankalkmaktadır.Bazı araç üreticileri bu sorunu azaltabilmek için aracın altına,hareket halindeyken tuzlu suyundisklere gidiÅŸini önleyen aerodinamik deflektörler takmışlardır.Tavsiye edilen , hareket halinde tuzlu bir ortamdan geçtikten sonra, arkadan gelen araçlarıtehlikeye sokmadan, sık ve hafif ÅŸekilde frene basılarak ve gece aracınızı parketmeden öncekuvvetli bir ÅŸekilde fren yapılarak, fren diski üzerinde biriken tuz tabakasının temizlenmesidir.Aynı tavsiye yaÄŸmurlu havalarda diskleri ıslatabilecek bir su birikintisinden geçildikten hemensonrası için de geçerlidir.

4) YOLUN KAYGANLIÄžI SIK SIK KONTROL EDÄ°LMELÄ°DÄ°R:

Yolun kaygan olup olmadığı (lastikle yol arasındaki tutunma) kritik bir duruma girmeden öncebilinmelidir. GeliÅŸen taşıt teknolojisi pek çok konuda geliÅŸmeler saÄŸlamış olmasına karşın,taşıtın üzerinde gittiÄŸi yolun kayganlığı hakkında önceden bilgi veren bir sistem henüzgeliÅŸtirilememiÅŸtir. Bazı araç üreticilerinin böyle bir sistem üzerinde çalıştıkları bilinmektedir.“AUDI ROAD VISION”

Bir süre daha mevcut kısıtlı olanaklarla yolun kaygan olup olmadığını kontrol etmek zorundayız.



Kontrol iÅŸi dikkatli bir gözlemle yapılabilir, yani yolun parlaklığı ve yansıması gözle kontrol edilebilir .Kaygan yolda yansıma daha çoktur ve parlaktır.Ancak çok deneyimli gözler tarafından yapılabilecek olan bu gözlemden daha güvenilir ve herkestarafından uygulanabilecek yöntemler de vardır:- Kaygan yolda direksiyon hafifler.- Kaygan yolda patinaj olduÄŸu, motor devir göstergesinin yükselmesinden anlaşılabilir.- Kaygan yolda gaza hafif basıldığında ASR ( ETC) daha erken devreye girer( ASR Uyarı lambası gaza basınca yanar , bırakınca söner) .- Kaygan yolda hafif frene basıldığında ABS yolun kuru olduÄŸu duruma göre daha erkendevreye girer ( ABS’nin çalışması fren pedalındaki darbelerden anlaşılır).- Kaygan ve dönemeçli yolda frene veya gaza basıldığında ESP daha erken devreye girer( ESP lambası yanıp söner) .

5) KAR ÜZERÄ°NDE GEREKSÄ°Z FRENDEN KAÇINILMALIDIR:

ABS ‘siz araçlarda kaygan yollarda fren sırasında ön lastikler kilitlenirse direksiyon hakimiyetiortadan kalkar, arka lastikler kilitlenirse aracın arkası savrulur .ABS’li araçlarda fiziksel sınırlar aşılmadığı sürece bu sorunlar yoktur .Ancak ABS’nin de eriyen buz ve yumuÅŸak kar üzerinde fren mesafesini uzattığı bilinmelidir.Aslında en doÄŸrusu acil frenler dışındaki yavaÅŸlamalarda frenleri kullanmak yerinemotorun kompresyonundan yararlanmaktır. Burada dikkat edilmesi gereken ,özelliklearkadan itiÅŸli araçlarda , ani vites küçültmelerinden kaçınılması gereÄŸidir.Kaygan yollarda dönemeçlerde fren yapmaktan kaçınılmalıdır. Aracın hızı dönemece gelmedendüz alanda düÅŸürülmelidir. Çok kaygan yollarda özellikle yokuÅŸ aÅŸağı iniÅŸlerde aracın hızı vevitesi o ÅŸekilde seçilmelidir ki, gaz pedalı bırakıldığında araç blokajsız yavaÅŸlamalı, gazabasıldığında patinajsız hızlanmalıdır.

6) KAR ÜZERÄ°NDE ABS’LÄ° ARAÇLA NASIL FREN YAPILIR?

Ani bir durumda fren pedalına sonuna kadar basılmalı ve ABS direksiyon hakimiyetinikoruyacağı için aynı anda direksiyon engelden kaçacak yönde çevrilmelidir.Kaygan yollarda doÄŸal olarak fren mesafesi uzayacağı için ABS’nin devrede olduÄŸu yani çalıştığısüre de uzayacaktır. ABS’nin çalışması fren pedalındaki darbelerden anlaşılır . Bu sırada frenpedalı dibe doÄŸru gideceÄŸinden, sürücünün oturuÅŸ pozisyonunun buna uygun olması gereklidir,yani bacaklar fren pedalıyla birlikte dibe kadar yetiÅŸecek ÅŸekilde oturulmalıdır.Fren yapılması gereken durumlarda mümkün olduÄŸunca lastiklerin yola tutunmasınının daha çokolduÄŸu bölgelerde olmasına dikkat edilmelidir. Bu bölgeler yerden yansımanın fazla olduÄŸu,diÄŸer araçların geçmesinden dolayı camlaÅŸmış yerler deÄŸil, taze ve kuru karın olduÄŸubölgeler olmalıdır. Köprü, viyadük ve güneÅŸ almayan bölgelerin diÄŸer bölgelere göre daha soÄŸukolduÄŸu ve yolun buzlanmış olabileceÄŸi düÅŸünülmelidir.Kaygan yollarda araç kullanırken sürücü tüm dikkatini yola vermelidir, cep telefonu ve radyokapatılmalı , sol ve saÄŸ ön camlar hafif aralık bırakılarak lastiklerin çıkardığı ses dinlenerek , yolatutunması izlenmelidir. Kısa hüzmeli farlar açılmalı , sis farları ancak görüÅŸ mesafesinin 50 mnin altına indiÄŸi durumlarda ve araç hızı 50 km/h’ ye düÅŸürülerek kullanılmalıdır.

Unutulmamalıdır ki, en geliÅŸmiÅŸ araçlardaki en geliÅŸmiÅŸ çekiÅŸ ve elektronik güvenlik sistemleri( 4X4 , diferansiyel kilitleri, kış lastikleri , SBC, ABS , ASR , EBV , ESP, BAS ) sürücülerin kendilerininve araçlarının sınırlarını zorlamaları için deÄŸil , ani durumlarda araca olan güvenlerini artırarak sterssizaraç kullanmaları için geliÅŸtirilmiÅŸlerdir. Günlük kullanım sırasında ABS, ASR ve ESP’in sık sık devreyegirmesi sınır deÄŸerlere de sık sık ulaşıldığı anlamına gelir , aracın hızı mutlaka düÅŸürülmelidir.Bu elektronik güvenlik sistemlerin hiçbirisi fizik yasalarını deÄŸiÅŸtiremez, yani dönemece aşırı hızlagirmiÅŸ bir aracın merkezkaç kuvvet nedeniyle dönemeç dışına savrulmasın önleyemez, kış lastikleri ilebuzlu yollarda kaymayı önleyemez, gerekiyorsa çekiÅŸ olan lastiklere zincir takılmalıdır.Tavsiye edilen, kışın fiziksel sınırlara daha kolay ulaşılabilen kaygan yollarda daha yavaÅŸ ve çok dahadikkatli araç kullanılmasıdır.Sürücüler araçlarının ve kendilerinin sınırlarını kritik durumlara girmeden önce , trafiÄŸe kapalı alanlardave mümkünse uzmanların yardımıyla, öÄŸrenmeÄŸe çalışmalıdırlar.